بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم(۱)
لاحول و لاقوّه الّا باللَّه العلّی العظیم حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ نعم المولی و نعم نصیر.
توفیق ارزشمندی است امروز در این جمع نورانی ، خوب متشکل از دانشگاهیان عزیز و گرامی ، اساتید ارزشمند و جهادگر ، آقایان و بانوان مهمان حضرت باری‌تعالی. خدای تبارک و تعالی توفیق داد محضرتان باشیم خدای را شکر به مناسبت سالگرد شهادت یک عارف فرزانه و اُستوره‌ای مقاوم ، الگویی ارزشمند دور هم جمع شده‌ایم تا هم یاد او را گرامی بداریم و هم راه او را به عنوان راه بسیج تداوم بخش باشیم و با ادامه راه مردان این چنین همانند این مردان خدا ان‌شاءالله خدایی شویم و همانند این مردان به حق پیوسته بتوانیم به حق بپیوندیم و زمینه رو سفیدی و رستگاری خودمان را فراهم کنیم.
تشکر می‌کنم از حضور گرمتان و از عزیزانی که این محفل ارزشمند را برپا کردند . در ماه مبارک رمضان قرار داریم ماه صیام ماه لطافت دل‌ها ماهی که هر یک از شما خوبان که به مهمانی حضرت باری‌تعالی دعوت شده‌اید؛ طبعا سعی وافر دارید تا از این مهمانی به خوبی بهره‌مند شوید و حق این مهمانی را به خوبی ادا کنید.
من در این فرصت می‌خواهم استفاده کنم و خودم و شما عزیزان را توجه بدهم به یک نکته اساسی و کلیدی که توجه به او می‌تواند همه ما را در هر موقعیت و در هر شرایطی که باشیم به مقصد برساند و غفلت از او باز بازدارندگی جامعی دارد در هر موقعیت و شرایطی که باشیم.
در ماه مبارک رمضان هستیم و اگر بخواهیم این نکته کلیدی را بهش توجه کنیم، بهترین محتوا و منبع اُموری است که مربوط به این ماه است [که] خطبه زیبای شعبانیه وجود نازنین پیامبر اکرم (صلّی اللَّه علیه و اله و سلّم) وهمچنین دعاهای فراوانی که در این ماه وارد شده است و من و شما دعوت شده‌ایم که از محتوای این ادعیه بهره بگیریم.
در این ماه یکی از ضرورت‌های ما برادران عزیز و خواهران گرامی که قطعا برای آینده راهمان هم مهّم است آن است که سعی وافرمان آن باشد که یک عرصه نورانی در دل و درون برای خود ایجاد کنیم. مشکلی که معمولا ما همه گرفتارش هستیم و آفت است، ظلمت‌هایی است که بر سر راه ما است و این ظلمت‌ها معمولا بر اثر گناهان ، معصیت‌ها و غفلت‌ها برای ما ایجاد شده است. توجه به اینکه ظلمت‌زدایی هم باید بشود معمولا صورت نگرفته است. استحضار دارید در جوامع روایی خوانده‌اید و شنیده‌اید که به ما گفته‌اند انسان یک گناه که مرتکب می‌شود یک سیاهی در دل و درون او شکل می‌گیرد؛ گناه دوم گناه سوم گناهان بعد این سیاهی به تدریج گسترش پیدا می‌کند، دامنه‌اش وسعت پیدا می‌کند، آرام آرام اگر این تدارک نشود و عرصه‌ای انسان برای خودش به وجود نیاورد که این سیاهی را پاک کند آرام آرام ظلمت همه دل را فرا می‌گیرد و آن زمان انسان دیگر انسان نیست. شیطان است در شکل انسان . انسان نیست دست ، دست شیطان است چشم ، چشم شیطان است زبان ، زبان شیطان است. یعنی در آن زمان انسان نیست که تصمیم می‌گیرد هر چند به ظاهر انسان است، اما در درون شیطان است چرا که این ظلمت همه وجود و همه قلب و دل را فرا گرفته است.
ماه مبارک رمضان را خدای تبارک و تعالی برای ما ایجاد کرده است و یکی از فلسفه‌های ماه صیام هم همین است که فرمودند بکوشید این ظلمت‌ها را از بین ببرید تا حدی ما را نسبت به این معنا حساس کرده‌اند که فرمودند اگر کسی در این ماه آمرزیده نشود یعنی این عرصه را برای خودش فراهم نکند که این ظلمت‌ها از دل و درون پاک بشود شقی است شقاوت او امضا شده است. یعنی دیگر برای همیشه باید از خودش ناامید باشد حتی به ما فرمودند اگر ماه رمضان گذشت و نتوانستید از این فرصت استفاده کنید دیگر امیدی نیست.
امام صادق (علیه الصّلاه و السّلام) در یک سخن نورانی که مفاتیح هم نقل کرده این سخن را در روایات و جوامع روایی ما آمده است ان هو من لم یغفر له فی شهر رمضان لم یغفر له قابل الی قابل الا ان یشهد عرفه(۲) اگر کسی از این فرصت نتوانست استفاده کند، یعنی این فرصت ماه مبارک رمضان را برای ظلمت‌زدایی استفاده نکرد دیگه برای او فرصت‌ها تمام می شود؛ دیگر عرصه‌ای برای ظلمت زدایی ندارد، الّی مگر اینکه صحرای عرفات را بتواند درک کند که آن هم معمولا شامل حال همه نمی‌شود یک عده خاص هستند. تازه آن‌هایی هم که باز صحرای عرفات را هم درک می‌کند همه این توفیق را ندارند و این عرصه برای آن ها فراهم نیست که آن‌جا بتوانند اون ظلمت‌زدایی را برای خودشان ایجاد کنند.
پس از ضرورت‌های مهم من و شما برادران و خواهران و از فرصتی که این ماه برای ما ایجاد کرده آن است که ظلمت‌زدایی کنیم و ضروت راهمان هم است. انسان استحضار دارید من با شما خوبان به عنوان اینکه اساتید بزرگوار و عزیز هستید دارم سخن می گویم؛ استحضار دارید، انسان معمولا خودش برای خودش شخصیت‌ساز است. هر انسانی خودش شخصیت خودش را می‌سازد. شخصیت سیاسی را انسان خودش برای خودش می‌سازد، شخصیت اجتماعی را خود برای خودش می‌سازد شخصیت خانوادگی را و مختلف شخصیت‌هایی که ما معمولا داریم، هر یک از این شخصیت‌ها به وسیله خود ما برای ما ساخته می‌شود. قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلَى شَاکِلَتِهِ (۳) هر کدام از شماها اعمال شما بر اساس شخصیتی است که در خودتان ایجاد کرده‌اید؛ ببینیم چه شخصیتی را برای خودمان می‌سازیم و چه شخصیتی را برای خودمان درست می‌کنیم.ماه مبارک رمضان از فرصت‌های زیبایی است که [باید] به این شخصیت‌سازی بپردازیم و عرصه شخصیت‌سازی عُمرانه برای خودمان فراهم بکنیم.
نکته‌ای که می‌خواستم عرض بکنم در این عرصه این است که [و] توجه به او می‌تواند ما را به قله برساند و غفلت از او می‌تواند ما را به حضیض ذلت [بکشاند]، نه می‌تواند قطعا همین گونه می‌شود، آن باور توحیدی است. برادران عزیز ایمان توحیدی است. نگوییم ماها اساتید دانشگاه هستیم، ماها موقعیت علمی داریم چه نیازی به این حرف‌ها داریم، ماها از مطالعه برخوردار هستیم از کلاس و تعدادی سر کلاس ما می‌نشیند و عرض کنم که موقعیت‌هایی داریم و چه نیازی به این گونه مسائل داریم. قطعا من و شما خواهران و برادران بیشتر نیازمند هستیم به این که باور توحیدمان را ایمان توحیدی را قوت ببخشیم. در تعبیر دعایی ما این معنا ایماناً به تَوْحِیدِکَ با این تعبیر بیان شده است. خدایا به من توفیق بده بتوانم یک ایمان توحیدی در خود بپرورانم، یعنی یک شخصیت ایمانی برای خودم درست بکنم که باورمند تمام‌عیار به تو باشم [چرا] که همه‌ی اُمورَم را تویی که شکل می‌دهی. تویی که به من کمک می‌کنی و می‌توانی بهشتیم کنی و تویی که اگر از تو غافل بشوم جهنمی می‌شوم. این باور توحیدی از نکات بسیار مهم است که من و شما را به آن توجه دادند. در همین دعاها وقتی شما نگاه می‌کنید فراوان به این اَمر مَبنایی توحید من و شما را توجه می‌دهند.
من یک نکته را همین جا عرض بکنم؛ برادران خواهران این جوامع دعایی را به عنوان یک مجموعه انسان‌ساز بهش نگاه بکنید. مجموعه این اَدعیه که با آن مواجه هستیم، «دعای افتتاح» را در این شب‌های ماه مبارک رمضان می‌خوانیم تدبّر کنیم در آن. دعای «اَبوحمزه ثمالی» را دعاهای روزهای این ایام را دعاهایی که در شب‌ها وارد شده است. انواع دعاهایی که در ماه مبارک رمضان است و دعاهای دیگر مجموعه این ادعیه را به عنوان یک مجموعه جهت‌دهنده برای خودمان نگاه بکنیم و خودمان را شکل بدهیم. همین دعاها، با همین دعاها می‌توانیم شخصیت ایمانی و شخصیت معنوی برای خودمان درست کنیم؛ یک شخصیت انسانی با همین دعاها.
باز ممکن تعجب بکنید ما گاهی این مسائل را خیلی ساده می‌گیریم و می‌گوییم آقا چی که همش انسان بِشینه و همش دعا بخونه. اینقدر مسائل داره همه عالم را بلاها ، شیطنت‌ها ، ظلم‌ها و ستم‌ها گرفته و استکبار همه‌جا حاکم شده، داعش آمده تمام کشورهای اسلامی را مستکبرین تمام مسلمان‌ها را به جان هم انداخته‌اند، این همه فساد ما بشینیم دعا بخوانیم؛ بنده عرض می‌کنم دعا کلید است. الدعاء مخ العباده(۴) دعا به عنوان مغز عبودیت ازش یاد شده [است]. دعا فقط به معنای زمزمه نیست. دعا فقط به عنوان این که انسان بنشیند و این فرازهای دعاها را مدام بر زبان مکرر بی‌محتوا جاری بکند و بگذرد نیست. به ما گفتن سر سفره دعا بنشینید و خودتان را بسازید؛ سر سفره دعا بنشیندید و جهاد کنید؛ سر سفره دعا بنشینید راه برای خودتان پیدا کنید. ایمان توحیدی چیزی است که در این جوامع دعایی فراوان من و شما را به او دعوت کرده‌اند.
شما عنایت کنید در این دعاها به وَحدانیت خدای تبارک و تعالی مدام ما را توجه می‌دهند. به قدرت پروردگار ما را توجه می‌دهند. به عظمت پروردگار ما را توجه می دهند. به بی مانندی خدا تبارک و تعالی توجه می‌دهند. به کبریایی خدای تبارک و تعالی توجه‌مان می‌دهند. به مالکیت مطلق و بی‌شریک بودنش [توجه می دهند]. باور توحیدی یعنی این‌ها دیگه؛ ایماناً به تَوْحِیدِکَ یعنی این‌ها است. به مدیر کلی بی همتای عالم ما را توجه می‌دهند که وَ لا مُنَازِعَ لَهُ فِی أَمْرِهِ(۵) به صاحب خزائن بی‌پایان بودن. الَّذِی لا تَنْقُصُ خَزَائِنُهُ (۶) به غنی محض بودن که در او هیچ نیازی راه ندارد. الْحَمْدُ لِلَّهِ مَالِکِ الْمُلْکِ مُجْرِی الْفُلْکِ مُسَخِّرِ الرِّیَاحِ فَالِقِ الْإِصْبَاحِ دَیَّانِ الدِّینِ رَبِّ الْعَالَمِینَ(۷). این‌ها تمام ایمان توحیدی را در انسان شکل می‌دهد. خب اگر در ما چنین باوری به وجود بیاید؛ باور، نه زمزمه؛ باور، نه لقلقه زبان؛ باور به اینکه همه قدرت در دست خدای متعال است از آمریکا می ترسیم؟ باور به اینکه هر آنچه نصرت است، از خدای تبارک و تعالی است از این توطئه‌های جهانی ، فتنه‌ها و امثال این‌ها وحشت داریم؟ این باورها شکل نگرفته است که می‌ترسیم؛ این باورها قوت پیدا نکرده که ضعف پیدا می‌کنیم، نمی‌توانیم در برابر دشمن نقش راستین خودمان را ایفا بکنیم. الْحَمْدُ لِلَّهِ مَالِکِ الْمُلْکِ مُجْرِی الْفُلْکِ اوست که کشتی‌ها را در دریا می‌راند. مُسَخِّرِ الرِّیَاحِ اوست که بادها مسخر او هستند. فَالِقِ الْإِصْبَاحِ شکافنده صبح اوست. دَیَّانِ الدِّینِ حاکم قیامت اوست. رَبِّ الْعَالَمِینَ الْحَمْدُ لِلَّهِ خَالِقِ الْخَلْقِ بَاسِطِ الرِّزْقِ فَالِقِ الْإِصْبَاحِ ذِی الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ ، الَّذِی بَعُدَ فَلا یُرَى وَ قَرُبَ فَشَهِدَ النَّجْوَى(۸) این یعنی چی؟ بَعُدَ فَلا یُرَى وَ قَرُبَ فَشَهِدَ النَّجْوَى دور است دیده نمی‌شود اما نه دوری که دور باشد قَرُبَ فَشَهِدَ النَّجْوَى اونقدر نزدیک است که همه نجواهای ما را می‌شنود، در محضر او به معنای راستین کلمه هستیم. لَیْسَ لَهُ مُنَازِعٌ یُعَادِلُهُ(۸) این‌ها کی هستند که منازع پروردگار متعال باشند؛ قدرت‌های پوشالی این جهانی کی هستند؛ فرعون‌ها کی هستند، نَمرودها کی هستند؛ این‌هایی که به هسته‌ای خودشان می‌نازند و به این مسائل پوچ خودشان می‌نازند، این‌ها کی هستند که بخواهند در برابر پروردگار متعال[بایستند]. اگر اراده الهی شکل بگیرد و ایمان به خدای تبارک و تعالی در مومن قوت بگیرد می‌شود المؤمن کالجبل الراسخ لا تحرکّه العواصف(۹). مومن وقتی ایمان و باور توحیدی در او شکل گرفت آن‌چنان محکم می‌شود از کوه محکم‌تر؛ هیچ چیز نمی‌تواند در او تزلزل ایجاد کند. این‌ها پایه است، این‌ها اساس است، این‌ها در ماه مبارک رمضان باید نهادینه بشود در ما و از ما همین را خواستن. خدایی که پشتیبان ندارد کمک کار ندارد همه داعیان قدرت مقهور قدرت پرودگار متعال هستند هر چی بخواهد انجام می‌دهد.
این ایمان، این باور توحیدی، این که می‌گویم دعاها و جوامع دعائی برای ما جهت‌دهنده هستند و ما را سَر سفره باورهای درست می‌نشاند، شخصیت ما را شکل می‌دهند یعنی این‌ها. این‌ها را اگر با تأمل و تدبّر به خوبی بهش نگاه بکنیم کمبود نداریم، خلاء نداریم، مشکل نداریم [و] تو فتنه‌ها هم کم نمی‌آوریم [و] تو دامن این و آن هم نمی‌افتیم. شخصیت سیاسی خودمان را درست شکل بدهیم اگر شخصیت سیاسی ما بر اساس توحید شکل گرفت چی کمبود داریم؟ شخصیت سیاسی ما بر اساس ولایت الهیه شکل گرفت کجا می‌رویم ما؟ تو دامن این و آن می‌افتیم؟ تو دامن این جناح و جناح[می‌افتیم] اصلاً آدم‌ها را برای خودمان کسی می‌دانیم؟ ولایت الهیه است هر چه هست زیر چتر ولایت پرودگار متعال است اوست پیامبر فرستاده ولایت پیامبر را بر ما حاکم کرده است اوست امام معصوم فرستاده ولایت امام را بر ما حاکم کرده اوست جانشین امام قرار داده و ولایت جانشین امام را برای ماه راه قرار داده است. این‌ها همه ولایت الهیه است. این باور ایجاد بشود دیگر آدم تو بازیگری‌های سیاسی نمی‌افتد؛ تو فتنه گرفتار نمی‌شود؛ تو دامن این و آن نمی‌رود ضعف [و] کم نمی‌آورد، کوتاه نمی‌آید در برابر انواع این عَربده‌کشی‌های اِمروزین که ما باهاش تو دنیا مواجه هستیم این باورها.
دعاها می‌خواهند این باورها را در ما قوت ببخشند؛ ماه مبارک رمضان می‌خواهد این باورها را در ما قوت ببخشد؛ خدای تبارک‌تعالی با همین روزه می‌خواهد اراده ما را قوی کند. الان در هوای گرم هفده ساعت نخور نیاشام، زبانت را کنترل کن، چشمت را کنترل کن، وجودت را کنترل کن، ارده‌ات را قوی کن، در مقابل دشمنان بایست، اراده‌ات را قوی کن و در مقابل هر گونه توطئه و فتنه بایست [و] اراده ایمانی [داشته باش].
ماه مبارک رمضان این‌ها است. فرصت‌های بسیار طلایی و سازنده که من و شما را در این‌ها قرار داده‌اند؛ همچنین در فرازهای دیگری که در دعای سحر می‌خوانیم باز اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ مِنْ بَهاَّئِکَ بِاَبْهاهُ(۱۰) دعای امام باقر (علیه الصّلاه و السّلام) چقدر دعای پر محتوا و غنی است که انسان با دقت بخواند. ما معمولا مرور می‌کنیم [اما] و در حقیقت با غفلت از کنار این فرازهای غنی دعاها می‌گذریم. درخشندگی همه جمال، همه عظمت، همه جلال، همه نورانیت، همه کمال، همه کلمات، همه سخن ناب، همه قدرت، همه علو، همه برتری، همه سلطنت و همه ملک همه از آن پروردگار متعال است که این‌ها را انسان با باور از خدای تبارک و تعالی مسئلت کند.
خب اگر ملک هم می‌خواهد از خدا بخواهد؛ اگر قدرت هم می‌خواهد از خدا بخواهد. چرا برود سراغ این و آن، بره لبخند به این و آن بزند و برای اینکه تحریم را بشکند در مقابل این و آن خضوع کند برای اینکه احیاناً حالا دیگران دروازه‌ها را باز کنند به روی او و یک مقدار سفره‌اش را پر رنگ کنند و یک مقدار رنگ و لعاب به سفره دنیایی او ببخشند، برود در مقابل دنیا استکبار خضوع بکند؛ این‌ها [درونشان]باورهای توحیدی شکل نگرفته است؛ ایمان به معنای واقعی کلمه جایگاه خودش را پیدا نکرده است. وقتی پیدا نکرد همین مشکلاتی است که ما داریم لذا من باز تاکید می کنم.
شهید چمران کم داشت از [لحاظ] موقعیت علمی؟ خب همه می‌دانید شهید چمران موقعیتش از نظر علمی ممتاز بود. در خطبه‌های نماز جمعه هم من عرض کردم(۱۱)، موقعیت علمی‌اش در همه دوران‌های علمی‌اش ممتاز بود؛ در همه مقاطع تحصیلی ممتاز بود؛ در دانشگاه‌های معتبر جهانی مدرک دکترا گرفته است؛ در کنار دانشمندان معتبر جهانی حرف برای گفتن داشت؛ حرف برای گفتن داشت، ولی هیچ یک از این‌ها مشغول نکرد شهید چمران را؛ باز نداشت. چرا؟ ایمان توحیدی داشت؛ باور توحیدی[داشت]. باور به خدای تبارک و تعالی و قدرت خدای تبارک و تعالی [داشت]، لذا جهاد کرد [و] همه عمرش را به جهاد گذراند. قبل از انقلاب به عنوان یک مجاهد ناب مطرح بود در عرصه‌های مختلف و جهاد را تنها راه رستگاری خودش می‌دانست. مجاهده تمام عیار هم مجاهده با خودش مجاهده با نفس. جهاد با نفس مرحوم شهید چمران نمونه است و به فکر دیگران، در خدمت دیگران، مردم داری‌اش در جمع دوستان دوستانه، تواضع، خضوع، خشوع، مظهر همه اخلاقیات انسانی، کمالات انسانی؛ همه این‌ها را در سایه باور توحیدی کسب کرده‌است و تا آخر هم می‌ایستد کوتاه هم نمی‌آید فتنه‌ها هم فریبش نمی‌دهد؛ فتنه‌های بنی‌صدری و فتنه‌های آن زمان ملّی مذهبی‌ها و چه و چه و چه این‌ها فریبش نمی‌دهد. می‌داند تنها راه رستگاری‌اش فقط و فقط آن است که نگاهش به کلام امام(ره) باشد به کلام ولی امر مسلمین باشد به کلام ولی خدا باشد در این عرصه می‌ایستد، مقاومت می‌کند و می‌شود شهید چمران. این‌ها نکات مهمی است که این باورها حتما باید در من شما شکل بگیرد تا ان‌شاءالله اون جایگاه والای انسانی خودمان را پیدا بکنیم .
خب من دیگر بیش از این مُسدع نشوم. خواستم فقط توجه بدهم خودم و شما عزیزان و خوبان را به اینکه برادران خواهران هر چه می‌خواهید به دست بیاورید در سایه ایمان و باور توحید و توکل به خدای تبارک و تعالی و همه چیز هم به دست می‌آید [اما] اگر این سرمایه از دست‌مان برود باختیم و تو فتنه‌ها هم کم می‌آوریم [و] با مشکل هم مواجه می‌شویم.
خدایا به حقیقت خودت به حقیقت اولیائت به حقیقت پاکان درگاهت به ما توفیق ایمان، صلابت ایمان، استواری در ایمان و ایستادگی در ایمان مرحمت بفرما. ما را در این ماه مبارک رمصان ماه میهمانی خودت ماه ضیافت توفیق بهره‌مندی از این ماه مرحمت بفرما. خدایا این ماه را ماه غفران، ماه بخشش، ماه ظلمت‌زدایی و ماه پاک کردن تیرگی‌ها از دل و درون قرار بده.
عذرخواهی می‌کنم و تشکر از جمع خوبتان و عذرخواهی از اینکه توفیق ندارم در محضرتان باشم تا پایان جلسه به لحاظ برنامه بعدی که دارم؛ لذا همین جا عذخواهی می کنم و خداحافظی.
والسّلام علیکم و رحمه الله و برکاته
۱) این همایش به مناسبت «بزرگداشت روز بسیج اساتید» و همزمان با سالروز شهادت شهید چمران در تالار امام خمینی(ره) دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد برگزار شد.
۲) امام صادق (علیه الصّلاه و السّلام) فرمودند:هر کسی در ماه رمضان بخشیده نشود دیگر تا ماه رمضان سال آینده مورد غفران قرار نمیگیرد. مگر اینکه عرفه را درک کند.
۳) سوره الاسراء بخشی از آیه ۸۴؛ « …. بگو هرکس براساس خلق و خوی خود عمل می کند»
۵) بخشی از دعای افتتاح؛ «براى او در کارش نزاعکنندهاى نیست»
۶) بخشی از دعای افتتاح؛ «خدایى گنجینههایش نقصان نپذیرد»
۷) بخشی از دعای افتتاح؛ «سپاس خداى را خداى مالک سلطنت،روانکننده کشتى،تسخیرکننده بادها،شکافنده سپیده،حکمفرماى روز جزاء پروردگار جهانیان»
۸) بخشی از دعای افتتاح؛ «سپاس خداى را که آفریننده آفریدگان گسترنده روزى،شکافنده سپیده،داراى عظمت و بزرگوارى و احسان و نعمتبخشى است خدایى که از دیدگان دور است پس دیده نمىشود،و به جانها نزدیک است پس شاهد گفتگوهاى پنهان است، خداى را که ستیزهجویى ندارد تا با او برابرى نماید.»
۹) مؤمن همچون کوه، استوار و پابرجاست و بادهای تند او را تکان نمی‌دهند
۱۰) فرازهای آغازین دعای سحر؛ « خدایا از تو خواهم از درخشنده ترین مراتب درخشندگیت و همه مراتب آن درخشنده است»
۱۱) نماز جمعه شهرکرد در تاریخ ۲۹ خرداد ماه ۱۳۹۴
